Szkoła Podstawowa im. Henryka Sienkiewicza w Konopiskach

,,Piękna jest Polska w górach i równinach, w lasach, polach, łąkach; piękna jest na lądzie i w wodzie; piękna jest w miastach i wsiach".

mgr Anna Trzepizur

Turystyka i krajoznawstwo należą do tych sfer, które wzmacniają i rozwijają wśród młodzieży takie cechy jak: ciekawość, żądza wiedzy, fantazja, radość z przygody i zabawy, otwartość, chęć eksperymentowania, humor, energia.

- Odgrywają ogromną rolę wychowawczą, ponieważ kształtują pozytywne cechy charakteru, wpływają na postawy, poglądy, przekonania oraz uznawane wartości, zasady współżycia i współdziałania w grupie koleżeńskiej.

- Są doskonałymi formami wypoczynku, wyrabiają nawyk racjonalnego i pożytecznego spędzania wolnego czasu, dostarczają wielu wrażeń, radości, satysfakcji, regenerują siły do pracy w szkole, podnoszą sprawność fizyczną, uczą wytrwałości, współzawodnictwa, integrują grupę.

- Mają duży wpływ na rozwój intelektualny, pomagają w kompensacji niepowodzeń w szkole.

- Rozwijają indywidualne zamiłowania i zainteresowania.

- Zbliżają człowieka do naturalnych warunków przyrody.

Turystyka i krajoznawstwo stwarzają takie sytuacje, w których młodzież sama, w praktycznym działaniu zdobywa życiowe doświadczenie, nawyki i wzory postępowania. Krajoznawstwo jest również wielostronną i kompleksową znajomością kraju; jego przeszłości, współczesności, za szczególnym uwzględnieniem własnych regionów. Krajoznawstwo i turystyka wzajemnie się uzupełniają, niosą w sobie cenne wartości kulturotwórcze i zdrowotne. Dzięki swoim treściom i zasadom ich rola we współczesnej szkole powinna wzrastać i iść w parze z szukaniem nowych atrakcyjnych metod nauczania, form wypoczynku i rozrywki.

Zadania dydaktyczno – wychowawcze krajoznawstwa i turystyki wynikające z podstaw programowych.

Gimnazjum.

Cele poznawcze:

- łączenie wiedzy zdobytej w szkole z praktyką

- świadome ukierunkowanie wycieczek turystyczno – krajoznawczych na powtórzenie i pogłębienie wiedzy już posiadanej

- umożliwienie uczniom samodzielnego sprawdzenia zdobycia wiedzy podczas zajęć praktycznych

- rozwój zdolności obserwacyjnych i dostrzeganie zjawisk przyczynowo – skutkowych

- kształtowanie nawyków prawidłowego wykorzystania walorów środowiska geograficznego dla życia człowieka

- poznawanie sposobów aktywnego wypoczynku na świeżym powietrzu.

Cele wychowawcze:

- kształtowanie osobowości poprzez ukazywanie wartości wynikających z przebywania w świecie przyrody i kultury

- zaspokojenie potrzeb kulturalnych, budowanie wrażliwości i poczucia piękna, dążenie do rozwoju emocjonalnego i estetycznego

- kształtowanie emocjonalnych postaw przywiązania do kraju ojczystego, do dziedzictwa kulturowego własnego regionu

- tworzenie postaw otwartych na współdziałanie w ramach grupy i kulturę bycia

- zaangażowanie do poszczególnych zadań wybranych uczniów, wyrabianie w nich odpowiedzialności za przyjęte zobowiązania, wyrabianie konieczności działania na rzecz innych, wzmacniają się w ten sposób więzi koleżeńskie; uczniowie nieśmiali mają możność nauczyć się nawiązywać kontakty z rówieśnikami i dorosłymi oraz widzą potrzebę niesienia pomocy innym.

Cele te można osiągnąć poprzez:

1. Organizowanie i udział w pieszych wędrówkach po okolicy.

2. Organizowanie i udział w wycieczkach regionalnych o znaczeniu szkoleniowym.

3. Organizowanie letnich obozów, przede wszystkim w górach.

4. Zorganizowanie ,,Zielonej Szkoły".

5. Zdobywanie odznak turystyki kwalifikowanej PTTK.

6. Zbieranie ciekawych pamiątek i okazów ze szlaków turystycznych.

7. Pogłębianie wiadomości historycznych przez zapoznanie z przeszłością i zabytkami.

8. Poznawanie własnego regionu pod względem historycznym, geograficznym i etnograficznym.

9. Pogłębianie wiedzy dotyczącej ochrony przyrody poprzez:

a. poznanie parków narodowych

b. poznanie przepisów dotyczących ochrony przyrody i obiektów z tym związanych

c. poznanie roślin, zwierząt chronionych

d. poznanie i zrozumienie zagrożeń środowiska przyrodniczego

10. Prowadzenie kroniki z dokumentacją opisową i fotograficzną za wspólnych imprez.

11. Tworzenie i uzupełnianie klubowego księgozbioru (foldery, przewodniki, własne opracowania, albumy, plansze)

Bazą realizacji przedstawionych celów będą założenia programowe ,,Dziedzictwo kulturowe w regionie" Ministerstwa Edukacji Narodowej.

Zasadniczym warunkiem zachowania własnej kultury i jej trwania jest przekaz dziedzictwa kulturowego. Badania socjologiczne jednoznacznie wykazują zagubienie człowieka we współczesnym świecie w momencie, gdy jest on pozbawiony możliwości identyfikacji z określonym, bliskim środowiskiem. Celem edukacji regionalnej w procesie dydaktyczno – wychowawczym jest ukształtowanie w uczniach poczucia własnej tożsamości regionalnej jako podstawy zaangażowania się w funkcjonowanie własnego środowiska poprzez:

a. wyposażenie ucznia w zasób wiedzy o własnym regionie w powiązaniu z szerszą rzeczywistością narodową, państwową

b. wydobycie w procesie edukacji wielorakich wartości tkwiących we własnym regionie w kontekście wartości narodowych, państwowych, ogólnoludzkich

c. wprowadzenie ucznia w świat wartości środowiska.

Poprzez krajoznawstwo i turystykę realizowane są także elementy edukacji ekologicznej, która ma pomóc uczniom w uzyskaniu przekonania, że:

- wszystkie elementy środowiska przyrodniczego oraz elementy będące wytworem człowieka są od siebie zależne

- każdy człowiek swoim zachowaniem wpływa na środowisko i każdy jest odpowiedzialny za obecny i przyszły stan środowiska.

W wyniku podjętej edukacji ekologicznej uczeń powinien uzyskać następującą wiedzę:

1. Prowadzenie obserwacji w najbliższej okolicy ukierunkowanych na odkrywanie dostrzegalnych przejawów integracji człowieka w komponenty środowiska.

2. Stosowne zachowanie na obszarach chronionych.

3. Wyodrębnienie i wyjaśnienie związków między naturalnymi składnikami środowiska, człowiekiem i jego działalnością.

4. Świadome planowanie i organizowanie działań służących poprawie stanu środowiska w najbliższym otoczeniu.

Wycieczki – podstawą działalności krajoznawczo – turystycznej.

Cele i rodzaje wycieczek szkolnych.

Wycieczki powinny służyć przede wszystkim:

- poszerzaniu wiedzy zdobytej w czasie zajęć lekcyjnych, rozwijaniu aktywności poznawczej oraz zainteresowań różnymi dziedzinami życia praktycznego

- poznaniu kraju ojczystego, kształtowaniu szacunku dla pracy ludzkiej, rozbudzeniu zainteresowań tradycją narodową, współczesnością i przyszłością

- kształtowaniu zasad świadomej dyscypliny i harmonijnego współżycia w zespole

- upowszechnianiu form aktywnego wypoczynku, wyrabianiu sprawności fizycznej oraz wzmacnianiu zdrowia.

Ze względu na liczbę uczestników możemy mówić o wycieczkach: indywidualnych, grupowych i zespołowych. Biorąc pod uwagę poznawane na wędrówkach po kraju zagadnienia można wyróżnić wycieczki: biologiczne, botaniczne, geograficzne, historyczne, plastyczne. Ze względu na środki lokomocji: piesze, rowerowe, autobusowe, kolejowe. Ze względu na cele i charakter wycieczek można je podzielić na: krajoznawcze, turystyczne, wypoczynkowe, towarzyskie i szkoleniowe. Biorąc za podstawę podziału sposób uprawiania turystyki, wyodrębnia się: wycieczki turystyki popularnej (dostępne dla każdego, niewymagające przygotowania kondycyjnego) i kwalifikowanej (wymagające dobrej kondycji fizycznej, psychicznej oraz umiejętności posługiwania się odpowiednim sprzętem lub środkami przemieszczania się w terenie). Do podziału tego nawiązuje klasyfikacja wycieczek zawarta w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 8 listopada 2001 r.

Wycieczki szkolne jako forma pracy dydaktyczno – wychowawczej i działalności krajoznawczo – turystycznej odgrywają ważną rolę w kształtowaniu postaw młodzieży, zaspakajają różnorodne potrzeby młodego pokolenia: regeneracji sił , przebywania w świetle słonecznym, ciszy, wypoczynku fizycznego, kontaktu z zielenią, zmiany dotychczasowego otoczenia, kontaktów towarzyskich. Wycieczki stwarzają wiele okazji do rozwoju wśród dzieci i młodzieży takich właściwości umysłu jak: krytycyzm, samodzielność myślenia, otwartość oraz stwarzają liczne okazje do kształtowania wrażliwości estetycznej.

Zasady organizacji wycieczek szkolnych.

Podczas przygotowania, jak i w czasie trwania wycieczek szkolnych obowiązują następujące zasady:

- program, skład uczestników oraz kierownika i opiekunów wycieczek zatwierdza dyrektor Szkoły na podstawie karty wycieczki (załącznik do Rozporządzenia MENiS z dnia 8 listopada 2001 r)

- na udział uczniów w wycieczce wymagana jest zgoda rodziców

- każda wycieczka i impreza krajoznawczo – turystyczna powinna być dobrze przygotowana i omówiona z uczestnikami. Przed wyjściem / wyjazdem uczestnicy muszą poznać cel

wycieczki, program i regulamin wycieczki oraz zasady bezpieczeństwa

- na wycieczce / imprezie w obrębie tej samej miejscowości, bez korzystania ze środków lokomocji opiekę sprawuje co najmniej jedna osoba na grupę do 30 uczniów; gdy jednak wycieczka korzysta ze środków lokomocji lub udaje się poza miejscowość będącą siedzibą Szkoły, opiekę sprawuje jedna osoba na grupę do 15 uczniów

- na wycieczce turystyki kwalifikowanej opiekę sprawuje jedna osoba nad grupą do 10 uczniów

- długość dziennych odcinków trasy i tempo należy dostosować do możliwości najsłabszych uczestników wycieczki

- wszyscy uczestnicy wycieczki / imprezy krajoznawczo – turystycznej powinni być objęci powszechnym ubezpieczeniem młodzieży szkolnej.

Obowiązki kierownika wycieczki szkolnej.

- opracowanie programu i harmonogramu, wypełnienie Karty Wycieczki

- opracowanie regulaminu i zapoznanie z nim uczestników wycieczki

- zapewnienie warunków realizacji programu i jego nadzór

- zapoznanie uczestników z zasadami bezpieczeństwa

- określenie zadań dla opiekuna, zapewnienie opieki i bezpieczeństwa uczestników

- nadzór nad zaopatrzeniem uczestników w niezbędny sprzęt pierwszej pomocy

- podział zadań wśród uczestników

- dysponowanie środkami finansowymi

- podsumowanie merytoryczne, ocena i rozliczenie finansowe wycieczki.

Obowiązki opiekuna wycieczki szkolnej.

- sprawowanie opieki nad powierzonymi mu uczestnikami

- współdziałanie z kierownikiem w realizacji programu i harmonogramu wycieczki

- nadzór nad przestrzeganiem regulaminu przez uczestników, ze szczególnym uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa

- nadzór nad wykonywaniem przez uczestników przydzielonych zadań

- wykonywanie innych zadań zleconych przez kierownika.

Szkolne Koło Krajoznawczo – Turystyczne.

Działanie krajoznawczo – turystyczne wśród młodzieży ogniskuje się w Szkolnym Kole Krajoznawczo - Turystycznym. Charakter i zakres działalności tego koła oraz jego opiekuna zatwierdza Rada Pedagogiczna na swoim posiedzeniu na początku roku szkolnego. Działalność ta jest sformalizowana przepisami prawnymi:

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dna 8 listopada 2001 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki (Dz. U. Nr 135, poz.1615)

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 6, poz.69).